به گزارش راهبرد معاصر؛ خدمت وظیفۀ سربازی نیز، همچون بسیاری دیگر از مسائل اجتماعی، از جمله چالشهای اساسی نظام جمهوری اسلامی است که محل اختلافنظر جدی میان ذینفعان است. حساسیت مسئله بهخاطر آن است که حجم بالای سرمایۀ مادی، زمان و، از همه مهمتر، بهترین سرمایۀ انسانی (جوانان) در مرکز مسئلۀ خدمت وظیفه قرار دارند. حساسیت مسئله در بین جوانان و خانوادهها و تأثیرگذاری بر ابعاد امنیتی، اجتماعی و اقتصادی کشور ــ مثلاً، در حوزۀ ازدواج، دفاع، اشتغال، تحصیل و ... ــ از جمله دلایلی است که بر اهمیت پرداختن به این مسئله میافزاید.
اما گذراندن خدمت سربازی مشمول برخی نیز نمیشود که به آن معافیت سربازی میگویند که در این گزارش به بیان یکی از این معافیتها یعنی معافیت تک فرزندی و یا کفالت و شرایط اخذ آن میپردازیم.
معافیت تک فرزندی زیر مجموعه انواع معافیت کفالت محسوب میشود. در برخی از خانوادهها فقط یک فرزند پسر وجود دارد. تک پسر بودن به تنهایی نمیتواند موجب این شود که فرد مشمول معافیت تک فرزندی را اخذ کند بلکه علاوه بر تک فرزند پسر بودن باید برخی شرایط دیگر نیز در خانواده مشمول وجود داشته باشد تا فرد بتواند از این نوع معافیت سربازی استفاده کند.
افرادی مشمول خدمت سربازی در دوران صلح میباشند که اعزام به خدمت سربازی خللی در خانواده و زندگی فرد ایجاد نکند. افرادی که از وضعیت جسمی مساعدی برخوردار نیستند حتی در زمانی که صلح نباشد از خدمت سربازی معاف پزشکی هستند. برخی از افراد به دلیل داشتن مسئولیت نگهداری و سرپرستی خانواده نیز در زمان صلح از خدمت سربازی معاف هستند که به آن معافیت کفالت گفته میشود.
در قانون معافیتهای نظام وظیفه معافیت تک فرزندی را همان معافیت کفالت مینامند. افراد مشمولی که تک فرزند پسر باشند، در صورت نیاز خانواده به فرد مشمول به دلیل گذران زندگی، فرد مشمول میتواند با داشتن شرایط خاص از معافیت تک فرزندی استفاده کند.
شرایط معافیت
در صورتی که فرد مشمول تک فرزند پسر خانواده باشد و دارای غیبت سربازی نیز نباشد و یا در صورت داشتن غیبت شرایط توجیه غیبت سربازی را داشته باشد، میتواند با دارا بودن یکی از شرایط زیر نسبت به اخذ معافیت تک فرزندی یا معافیت کفالت اقدام نماید.
پدر فرد مشمول بالای ۷۰ سال سن داشته باشد.
پدر مشمول اگر کمتر از ۷۰ سال سن دارد توانایی کار کردن به دلیل بیماری را نداشته باشد و از کار افتاده باشد.
اگر پدر فرد مشمول در این وضعیت باشد پس نمیتواند از پس گذران امورات خانواده بر بیاید در نتیجه لازم است فرزند پسر تامین خانواده را بر عهده بگیرد.
پدر فرد مشمول فوت کرده باشد و فرد مشمول وظیفه نگهداری از مادر و دیگر فرزندان را داشته باشد.
پدر و مادر مشمول از هم طلاق گرفته باشند. در صورت طلاق پدر و مادر باید سی ماه از تارخ طلاق آنها نیز گذشته باشد و مادر نیز مجدد ازدواج نکرده باشد.
خانواده فرد مشمول تحت پوشش بهزیستی یا کمیته امداد باشند.
فرد مشمول دارای سه خواهر باشد.
امکان دارد فرد مشمول دارای برادر نیز باشد و تک فرزند پسر خانواده نباشد در این صورت هم میتواند با دارا بودن برخی ازشرایط از قبیل: برادر سنش کمتر از ۱۸ سال باشد یا برادر نا توان باشد، از معافیت تک فرزندی یا معافیت کفالت استفاده کند.
مراحل اقدام جهت اخذ معافیت تک فرزندی یا کفالت
اگر فرد مشمول که تک فرزند پسر است و دارای یکی از شرایطی است که در بالا گفته شد، میتواند نسبت به اخذ معافیت سربازی اقدام نماید.
فرد مشمول باید با مراجعه به یکی از دفتر پلیس+۱۰ فرمهای مربوط به معافیت را دریافت کند سپس باید به تکمیل فرمهای مربوط به معافیت تک فرزندی بپردازد. پس از تکمیل فرمهای مربوطه (فرم مشخصات فردی، فرم معاینه پزشکی، فرم سوابق تحصیلی) باید مدارک مورد نیاز را تهیه نماید.
پس از تهیه مدارک و تکمیل فرم ها، آنها را تحویل دفتر پلیس+۱۰ داده و جهت بررسی به سازمان نظام وظیفه ارسال میشود. پس از مدتی برای مشمول دعوت نامهای ارسال خواهد شد و فرد مشمول به همراه پدر یا مادر جهت بررسی وضعیت باید به شورای نظام وظیفه مراجعه نماید.
مدارک مورد نیاز جهت معافیت
اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی مشمول
عکس از مشمول
آخرین مدرک تحصیلی
اصل و کپی مدارک شناسایی اعضای خانواده
فرم استشهاد محلی مبنی بر شرایط خانوادگی